بررسی مهاجرت نخبگان سیاسی و فرهنگی میان ایران و عثمانی در دوره ی صفویه

دو دولت مسلمان و همسایه ایران و عثمانی همواره در طول تاریخ روابط گسترده ای با همدیگر داشته اند و با وجود تنش های نظامی و سیاسی، دوستی دو ملت هیچ گاه از بین نرفته است. علاوه بر روابط سیاسی، روابط اجتماعی و فرهنگی دو کشور نیز از اعتبار و اهمیت ویژه ای برخوردار است، تا جایی که در اوج بحران های نظامی و سیاسی هم، پای برجای بوده است. یکی از عوامل مهم این روابط، مهاجرت گروه هایی از مردم هر دو دولت به کشور همسایه بوده است. این مهاجرت ها شامل مهاجرت نخبگان سیاسی از جمله پناهندگی شاهزادگان عاصی دو دولت و همچنین شورشیان و مخالفین بوده است که می توان آن را در قالب گریز و فرار توصیف کرد، وقوع این نوع مهاجرت باعث اختلال و تیرگی روابط و در برخی موارد منجر به جنگ می گشت، مهاجرت از نوع دوم که می توان آن را مهاجرت فرهنگی و اجتماعی نامید، در قالب مهاجرت خودخواسته و در برخی موارد به صورت تبعید بوده است، این نوع مهاجرت که به تدریج و با گسترش مناسبات اجتماعی و فرهنگی، بعد وسیع تر و موثر تری از مهاجرت ها را در بر گرفت، از شدت دشمنی های موجود می کاست یا آن را به حالت تعدیل می رساند. اقدامات این مهاجران که شامل مهاجرت گروه هایی از عالمان و دانشمندان، فقها و روحانیون، هنرمندان و صنعت گران و نویسندگان و شعرا بود، در رشد، توسعه و اعتلای فرهنگی هر دو کشور و به ویژه کشور عثمانی تأثیر شگرف و قابل توجهی برجای گذاشت. در این پژوهش برآنیم که عوامل زمینه ساز این مهاجرت ها اعم از سیاسی و فرهنگی و انواع آن ها را بررسی کنیم و تأثیرات، نتایج و پیامدهای آن ها را بر جامعه، دولت و جریانات و وقایع دنیای آن روز که به جرأت می توان گفت تا به امروز نیز ادامه داشته است، در سطح منطقه مورد جستجو قرار دهیم.